Amerikaanse pioniers

Amerikaanse pioniers in de psychologie

William James

• Rol: Wordt beschouwd als de grondlegger van de Amerikaanse psychologie.
• Gedachtengoed: Tegenover het structuralisme van Wundt en Titchener, richtte James zich op het nut van mentale verschijnselen in het dagelijks leven, wat leidde tot het functionalisme.
• Bijzondere begrippen:
  • Stream of Consciousness: De opvatting dat bewustzijn een stromende, dynamische entiteit is, in tegenstelling tot een verzameling van statische elementen. Hierbij stelde hij min of meer dat iedere nieuwe ervaring mede wordt gevormd door eerdere ervaringen.
  • Pragmatisme: Een filosofische benadering die ideeën beoordeelt op hun bruikbaarheid of nut.
• Werk: Zijn boek "Principles of Psychology" werd een centraal leerboek in de psychologie. Wel met de kanttekening dat hij abstracties veelal vermeed en relatief onsystematisch was in zijn beschrijvingen, mede omdat hij concepten uit verschillende stromingen door elkaar gebruikte in zijn literatuur.
• Invloed: Maakte psychologie populair op Amerikaanse universiteiten en heeft vele toekomstige psychologen beïnvloed.

Andere Amerikaanse pioniers

• Thorndike: Bekend om zijn bijdragen aan het functionalisme.
• Hall: Speelde een belangrijke rol in de institutionalisering van psychologie en legde de basis voor de ontwikkelingspsychologie.
• Calkins: Speelde een cruciale rol in het doorbreken van de door mannen gedomineerde academische wereld en maakte de weg vrij voor vrouwen in de psychologie.

De verhouding tussen Wundt en James

Hoewel zowel Wundt als James pioniers waren in hun respectievelijke regio's (Europa en Amerika), toonden ze weinig waardering voor elkaars werk. Dit kan deels te wijten zijn aan persoonlijkheidsverschillen en deel aan de intellectuele verschillen tussen Amerika en het Europese vasteland.

Belangrijke thema's uit "The Principles of Psychology"

• Gewoonte: James benadrukte het belang van gewoonten in de samenleving en hoe ze zowel positieve als negatieve gedragingen kunnen bevorderen.
• Emotie: Introduceerde samen met Carl Lange de emotietheorie van James-Lange, die stelt dat emoties voortkomen uit de perceptie van fysiologische reacties.
• Wil: Verkende het concept van vrije wil en stelde aandacht als de essentie ervan.

James’ verdere carrière

Na 1890 voelde James onvrede over de beperkingen van de wetenschap. Ondanks dit bleef hij actief binnen de psychologie. Anders dan Wundt, onderzocht James spiritistische verschijnselen, maar vond geen bewijs voor het paranormale.

De filosofie van het pragmatisme

Later in zijn leven focuste James op filosofie. Binnen een discussiegroep was Charles Sanders Peirce een voorstander van het pragmatisme: de visie dat wetenschappelijke ideeën niet absoluut zijn maar onderhevig aan een 'pragmatische overtuiging'. Deze overtuiging sloot aan bij de darwinistische visie en James' persoonlijke overtuigingen.

The Varieties of Religious Experience

James, beïnvloed door zijn vader, had een sterke interesse in spiritualiteit en religie. Zijn lezingen over dit onderwerp aan de Universiteit van Edinburgh resulteerden in het boek The Varieties of Religious Experience. Hierin verkende hij de kenmerken van een godsdienstig leven en de functies van geloof.

Voortgaande invloed

James beïnvloedde de Amerikaanse psychologie op een unieke manier, inspirerend voor velen. Belangrijke studenten van hem waren Hall, Calkins en Thorndike.

Hall: institutionalisering en kinderstudies

• G. Stanley Hall was oorspronkelijk theoloog maar koos voor psychologie onder invloed van het darwinisme. Hij studeerde onder James en later onder Wundt in Duitsland.
• Hall richtte de American Journal of Psychology op en stond aan de wieg van de American Psychological Association.
• Hall focuste op ontwikkelingspsychologie en pedagogiek. Hij voerde baanbrekend onderzoek uit naar kinderen en adolescenten. Zijn ontwikkelingstheorie, gebaseerd op Darwin en recapitulatie, stelde dat ieders ontwikkeling een patroon volgt gelijk aan dat van onze prehistorische voorouders.
• Ondanks zijn inzichten, hield Hall er gedateerde opvattingen op na met betrekking tot ras en geslacht, welke nu worden verworpen.
• Hall werkte samen met diverse groepen, waaronder vrouwen en Afro-Amerikanen. Hij introduceerde Sigmund Freud's ideeën in Amerika.

Een onwaarschijnlijke nalatenschap

Hoewel Hall sommige individuen van zich vervreemdde, droegen zijn institutionele bijdragen bij aan de populariteit van psychologie in Amerika. Vier jaar voor zijn dood begeleidde Hall Francis Cecil Sumner, de eerste Afro-Amerikaan met een doctoraat in psychologie. Sumner begeleidde later het bekende Afro-Amerikaanse koppel Mamie Phipps Clark en Kenneth B. Clark, die belangrijk onderzoek deden naar raciale identiteit. Hun werk beïnvloedde het verbod op rassensegregatie op openbare scholen in de VS.

Calkins: associatief leren en zelfpsychologie

Mary Whiton Calkins (1863-1930) was een student van James en groeide op in een intellectueel stimulerende omgeving. Ze studeerde aan Smith College en werkte later aan Wellesley College.

• Studeerde onofficieel aan Harvard, gesteund door hoogleraar Josiah Royce en William James.
• Werkte samen met Edmund C. Sanford aan experimenteel onderzoek naar dromen.
• Ontwikkelde de gepaarde-associatiemethode voor onderzoek naar associatief leren.
• Introduceerde een invloedrijke psychologie van het zelf, tegenover behavioristen en Gestaltpsychologen.
• In 1905 werd ze de eerste vrouwelijke voorzitter van de APA.
• Kreeg een PhD van Radcliffe College aangeboden, maar heeft deze afgewezen omdat deze niet de kwaliteit van haar werk aan Harvard zou weerspiegelen
• Harvard heeft daarentegen nooit een PhD-titel aangeboden, ondanks haar waardevolle bijdragen

Heidbreder en Seven Psychologies

Edna Heidbreder (1890-1985) was een docent aan Wellesley en schreef het invloedrijke boek Seven Psychologies.

• Initieel was ze vooral geïnteresseerd in epistemologie.
• Promoveerde in 1924 op het onderwerp van kennisverwerking.
• Haar boek analyseerde verschillende dominante psychologische systemen en de aard van een psychologiesysteem.

Thorndike: intelligentie, leren en onderwijs

Edward Lee Thorndike (1874-1949) studeerde aan de Wesleyan University en later aan Harvard.

• Onderzocht leergedrag bij dieren, met name kippen en katten.
• Introduceerde het concept van leren door trial-and-error.
• Formuleerde de wet van effect over hoe stimulus en respons verbonden zijn.
• Samen met Robert Sessions Woodworth onderzocht hij trainingsoverdracht, met bevindingen die aansloten bij zijn eigen leertheorie.
• Ontwikkelde intelligentietests en geloofde in erfelijke aspecten van intelligentie.
• Werd beschouwd als leider van het functionalisme, dat zich richt op het nut en doel van gedrag.
• In 1912 werd hij voorzitter van de APA en in 1917 werd hij toegelaten tot de Nationale Academie van Wetenschappen.